Co do zasady, zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, opłatę stosunkową pobiera się sprawach o prawa majątkowe i wynosi ona 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100 000 złotych. Jednak w listopadzie 2015 r. wprowadzono od tej zasady jeden z dość istotnych wyjątków dotyczący roszczeń wynikających z czynności bankowych, obniżając górne widełki 100 razy – ze 100.000 zł do raptem 1.000 zł. Przepis art. 13 ust. 1a brzmiał wówczas następująco : „W sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 2015 r. poz. 128, z późn. zm.7)), opłata stosunkowa wynosi 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 1000 złotych.” W ten sposób istotnie ułatwiono dochodzenie roszczeń z czynności bankowych. Zapewne ustawodawcy chodziło o to, że kredyty hipoteczne są zaciągane na wysokie kwoty i czasami 5 % wartości przedmiotu sporu, jakim jest cała kwota kredytu, stanowiło istotną barierę dla przeciętnego Kowalskiego. Jednak przepis art. 13 ust. 1a został tak sformułowany, iż dotyczył nie tylko osób fizycznych, nie tylko konsumentów, ale każdego kto dochodził roszczenia z czynności bankowej, a więc również osób prawnych, w tym bogatych spółek kapitałowych, a nawet banków. Jak to często bywa ze zmianami legislacyjnymi, te konsekwencje ustawodawca uświadomił sobie (o ile w ogóle tak można pisać o ustawodawcy) już po wejściu w życie przepisu art. 13 ust. 1a. Dlatego też konieczna była kolejna nowelizacja i ograniczenie katalogu osób korzystających z obniżenia opłaty stosunkowej w sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych. Nowelizacją z kwietnia 2016 r. ograniczono ten katalog do konsumentów oraz osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rodzinne, czyli producentów rolnych prowadzących gospodarstwa rodzinne. Według przepisu art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne prowadzone przez rolnika indywidualnego, w którym łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300 ha.
Tak więc od 15 kwietnia 2016 r., według art. 13 ust. 1a ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, opłata stosunkowa w sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, pobierana od konsumenta albo osoby fizycznej prowadzącej gospodarstwo rodzinne wynosi 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 1000 złotych.
Należy podkreślić, że regulacja art. 13 ust. 1a nie ogranicza się bynajmniej tylko do umów kredytu hipotecznego, lecz dotyczy wszystkich czynności bankowych i to wymienionych tak w art. 5 ust. 1 pr. bank., jak i w ust. 2 tego artykułu. Czyli dotyczy roszczeń wynikających z : 1) przyjmowania wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów; 2) prowadzenia innych rachunków bankowych; 3) udzielania kredytów; 4) udzielania i potwierdzania gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw; 5) emitowania bankowych papierów wartościowych; 6) przeprowadzania bankowych rozliczeń pieniężnych; 7) wykonywania innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach. 8 ) udzielanych przez banki pożyczek pieniężnych; 9) przeprowadzanych przez banki operacji czekowych i wekslowych oraz operacji, których przedmiotem są warranty; 10) świadczonych przez banki usług płatniczych oraz wydawanych przez banki pieniędzy elektronicznych; 11) wykonywanych przez banki terminowych operacji finansowych; 12) nabywania i zbywania przez banki wierzytelności pieniężnych; 13) przechowywania przez banki przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępniania przez banki skrytek sejfowych; 14) prowadzenia przez banki skupu i sprzedaży wartości dewizowych; 15) udzielania i potwierdzania przez banki poręczeń; 16) wykonywania przez banki czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych; 17) wykonywanego przez banki pośrednictwa w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.