Model płatności za pomocą instrumentu płatniczego według ustawy o usługach płatniczych

O modelu płatności według dyrektywy 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. dotyczącej usług płatniczych na Wspólnym Rynku (DZ. Urz. WE L 319 z 5.12.2007 ze zm.; nazywaną dalej dyrektywą PSD) oraz o modelu płatności według projektu ustawy o usługach płatniczych pisałem w książce „Instytucje parabankowe w Polsce” (s. 527 i n.).  W tym miejscu zamieszczam graficzne przedstawienie takiego modelu, zawężonego jednak tylko do płatności za pomocą instrumentu płatniczego (tego graficznego opracowania w książce nie ma). Jest to zmodyfikowany i uaktualniony graficzny schemat, który był pierwotnie przygotowany na podstawie projektu ustawy o usługach płatniczych i pierwszy raz ogłoszony na Międzynarodowej Konferencji „Oszustwa z wykorzystaniem elektronicznych instrumentów płatniczych – zapobieganie i zwalczanie”, która odbyła się w dniach 9 – 10 czerwca 2011 r. we Wrocław (organizatorami była Katedra Kryminologii i Prawa Karnego Gospodarczego, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii UWr przy współudziale Ministerstwa Sprawiedliwości i organizacji Visa Europe). Oczywiście zachodzi istotna zbieżność między modelem opracowanym na podstawie ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2011 r., Nr 199, poz. 1175 ze zm.; nazywanej dalej u.u.p.) a modelem opartym na postanowieniach dyrektywy PSD, co jest konsekwencją wymogu harmonizacji pełnej. Jest pomiędzy tymi modelami jedna dość istotna różnica, o której mówiłem na konferencji i której poświęcam część publikacji pokonferencyjnej (artykuł pt. „Model płatności za pomocą instrumentu płatniczego według dyrektywy PSD oraz projektu ustawy o usługach płatniczych”). Artykuł ten jak dotąd nie został opublikowany. Być może tej różnicy poświęcę osobny wpis, bo rzecz wydaje się ciekawa. Niektórzy być może domyślają się o co chodzi :) Nie sposób tutaj opisać model płatności za pomocą instrumentu płatniczego – taka próba, została podjęta w książce. W tym miejscu musi wystarczyć podanie wybranych, ustawowych definicji pojęć, z których  został skonstruowany model. Instrument płatniczy – zindywidualizowane urządzenie lub uzgodniony przez użytkownika i dostawcę zbiór procedur, wykorzystywane przez użytkownika do złożenia zlecenia płatniczego [może więc być to np. karta płatnicza, hasło i login, ale też instrument pieniądza elektronicznego, jeżeli za jego pomocą będzie składane zlecenie płatnicze – uwaga W.S.]. Użytkownik – osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, korzystająca z usług płatniczych w charakterze płatnika lub odbiorcy. Odbiorca – osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, będącą odbiorcą środków pieniężnych stanowiących przedmiot transakcji płatniczej. Płatnik – osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, składająca zlecenie płatnicze. Rachunek płatniczy – rachunek prowadzony dla jednego lub większej liczby użytkowników służący do wykonywania transakcji płatniczych, przy czym przez rachunek płatniczy rozumie się także rachunek bankowy oraz rachunek członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jeżeli rachunki te służą do wykonywania transakcji płatniczych. System płatności – system transferu środków pieniężnych oparty na formalnych i znormalizowanych regułach i wspólnych zasadach dotyczących przetwarzania, rozliczeń lub rozrachunku transakcji płatniczych, a w szczególności system autoryzacji i rozliczeń w rozumieniu art. 2 pkt 17 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz.U. Nr 169, poz. 1385, ze zm.) oraz system płatności w rozumieniu art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz. U. z 2010 r. Nr 112, poz. 743 ze zm.). Transakcja płatnicza – zainicjowana przez płatnika lub odbiorcę wpłata, transfer lub wypłata środków pieniężnych. Unikatowy identyfikator – kombinacja liter, liczb lub symboli określona przez dostawcę dla użytkownika, która jest dostarczana przez jednego użytkownika w celu jednoznacznego zidentyfikowania drugiego biorącego udział w danej transakcji płatniczej użytkownika lub jego rachunku płatniczego. Instrument pieniądza elektronicznego - urządzenie elektroniczne, na którym jest przechowywany pieniądz elektroniczny, w szczególności karta elektroniczna zasilana do określonej wartości [instrument pieniądza elektronicznego może służyć wyłącznie do przechowywania pieniądza elektronicznego, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby za jego pomocą składać również zlecenie płatnicze – uwaga W.S.]. Katalog dostawców usług płatniczych zawiera art. 4 ust. 2 u.u.p., natomiast lista usług płatniczych została podana w art. 3 ust. 1 u.u.p.