Możliwość stosowania art. 720 k.c. do umowy „pożyczki” w kryptoaktywach (kryptowalutach)
Kryptoaktywa (w tym kryptowaluty oraz waluty wirtualne – więcej o pojęciu kryptoaktywów zob. wpis pt. „Pojęcie kryptoaktywa i rodzaje kryptoaktywów w rozporządzeniu MiCA") nie są ani rzeczami, ani też pieniądzem w rozumieniu k.c. Dlatego umowa, na podstawie której jedna osoba przenosi na inną kryptoaktywa z obowiązkiem ich zwrotu po określonym czasie (tj. „pożycza” kryptoaktywa) nie będzie nazwaną umową pożyczki, o której mowa w art. 720 k.c. Będzie to umowa nienazwana, zawierana na podstawie zasady swobody umów (art. 353(1) k.c.). Stąd w tym wpisie słowo pożyczka w odniesieniu do kryptoaktywów (kryptowalut) jest brane w cudzysłów.
Forma umowy „pożyczki” w kryptoaktywach (kryptowalutach)
Konsekwentnie, do formy prawnej takiej umowy nie będzie mieć zastosowania art. 720 § 2 k.c., stanowiący, dla celów dowodowych, że umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej. Nie ma zatem wymogu nadania umowie "pożyczki" w kryptoaktywach (kryptowalutach) formy dokumentowej, a tym bardziej pisemnej - nie mniej jednak, dla celów dowodowych, zalecane jest zachowanie co najmniej formy dokumentowej.
Oprocentowanie umowy „pożyczki” w kryptoaktywach (kryptowalutach)
Wydaje się, że możliwe jest oprocentowanie „pożyczki” w kryptoaktywach (kryptowalutach), szczególnie jeżeli strony wyraźnie przewidziały takie oprocentowanie w umowie a wartość kryptoaktywów (kryptowalut) „oznaczono sumą pieniężną”. Taką możliwość przewiduje zresztą ustawodawca, stanowiąc o odpowiednim stosowaniu do takiej umowy „pożyczki” w kryptoaktywach (kryptowalutach) przepisów art. 720(1) – art. 720(5) k.c. mających na celu uszczelnienie regulacji przeciwdziałającej lichwie.
Umowa pożyczki w kryptoaktywach (kryptowalutach) jako umowa, o której mowa w art. 724(1) § 2 k.c.
Według art. 724(1) § 2 k.c. przepisy art. 720(1)-720(5) k.c. stosuje się odpowiednio do nieuregulowanych innymi przepisami umów przeniesienia na osobę fizyczną za wynagrodzeniem wierzytelności lub innych praw majątkowych, których wartość oznaczono sumą pieniężną z obowiązkiem ich zwrotu, jeżeli umowy te nie są związane bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby. W takim przypadku przez całkowitą wartość pożyczki należy rozumieć wartość tych wierzytelności lub praw według stanu na dzień rozporządzenia nimi. Skoro kryptoaktywa (kryptowaluty) są prawami majątkowymi, to regulacja art. 724(1) § 2 k.c. może znaleźć zastosowanie do umów „pożyczki” w kryptoaktywach (kryptowalutach) – co zresztą podkreślał projektodawca w projekcie ustawy wprowadzającej tą regulację do Kodeksu Cywilnego. Warto tu jednakże zwrócić uwagę na istotny warunek postawiony przez ustawodawcę: wartość praw majątkowych powinna zostać oznaczona sumą pieniężną.
Regulacja zakazu udzielania pożyczek w kryptoaktywach w projekcie ustawy o rynku kryptoaktywów w wersji z 2.12.2024 r.
Według art. 13 projektu ustawy o rynku kryptoaktywów w wersji z 2.12.2024 r. "dostawca usług w zakresie kryptoaktywów nie może udzielać pożyczek w kryptoaktywach lub pośredniczyć w zawieraniu transakcji pożyczek w kryptoaktywach dla klientów przez przyjmowanie i przekazywanie zleceń dotyczących kryptoaktywów, zawieranie transakcji pożyczek w kryptoaktywach w imieniu własnym i na rzecz dającego zlecenie albo w imieniu i na rzecz dającego zlecenie." Jednocześnie projekt ustawy o kryptoaktywach nie zawiera definicji legalnej "pożyczki w kryptoaktywach." Jak zatem, w świetle tego co zostało napisane powyżej, należy rozumieć pojęcie pożyczki w kryptoaktywach użyte w projektowanym art. 13? Czy "pożyczka" w kryptoaktywach, której spłata jest zabezpieczona kryptoaktywami o wartości do 150% "pożyczonych" kryptoaktywów jest pożyczką w rozumieniu art. 13 projektu ustawy? A jeżeli "pożyczki" są oparte na modelu DeFi, z wykorzystaniem DAO, gdzie generalnie może pojawić się problem z identyfikacją umowy i jej stron? W zamierzeniu projektodawcy artykuł 13 ma wprowadzać zakaz, a zatem powinien być wystarczająco precyzyjny. Inna sprawa - nie znalazłem w projekcie ustawy wprost sankcji za na naruszenie zakazu z art. 13 (ani administracyjnej, ani tym bardziej karnej). W uzasadnieniu projektu ustawy o rynku kryptoaktywów, przy wyjaśnieniach do art. 13, też milczy się o ewentualnej sankcji. Być może sprawa wymaga bardziej pogłębionych studiów i wówczas przepis się znajdzie - ale, czy tak powinien być wprowadzany zakaz, że sprawa sankcji jest co najmniej niejasna?
Osobnym tematem jest to, czy art. 13 projektu ustawy o rynku kryptoaktywów w wersji z 2.12.2024 r. jest zgodny z rozporządzeniem MiCA, na co zwrócił uwagę Minister Rozwoju i Technologii w piśmie z 10.12.2024 r. Jak słusznie zauważa się w tym piśmie z motywu 94 preambuły rozporządzenia MICA wynika, że państwa członkowskie powinny dokonać analizy konieczności uregulowania w przepisach krajowych działalności związanej z udzielaniem i zaciąganiem "pożyczek w kryptoaktywach". Prosty (i mało precyzyjny) zakaz prowadzenia takiej działalności konkretnej grupie przedsiębiorców, tj. CASPs, trudno jest określić mianem "uregulowania działalności związanej z udzielaniem i zaciąganiem "pożyczek w kryptoaktywach"." Wątpliwe jest także, czy przepis art. 13 został dodany do projektu ustawy (we wcześniejszych wersjach nie było takiej regulacji) po jakieś pogłębionej analizie - z uzasadnienia to nie wynika.
Aktualizacja: 11.12.2024 r.