Termin implementacji dyrektywy 2009/110/WE dotyczącej podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego upłynął w dniu 30 kwietnia 2011 r. Do kwietnia 2012 r. dyrektywę implementowało w pełni 20 państw członkowskich (m.in. Czechy, Niemcy, Litwa, Luksemburg, Rumunia, Wielka Brytania), wśród których nie ma jak na razie Polski (trzeba jednak przyznać, że jesteśmy w dobrym towarzystwie takich państw jak Belgia, Francja, Hiszpania, Włochy, Cypr i Portugalia). Niektóre podstawowe postanowienia tej dyrektywy implementowano przy okazji uchwalenia ustawy o usługach płatniczych (np. obniżono minimalną kwotę kapitału własnego do 350 000 euro, czy też zniesiono wymóg przyjęcia przez instytucję pieniądza elektronicznego formy spółki akcyjnej). Implementacja pozostałych przepisów dyrektywy 2009/110/WE ma zostać dokonana ustawą o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw, której projekt z dnia 23 stycznia 2012 r. jest udostępniony na stronach Rządowego Centrum Legislacji. Projekt jeszcze nie trafił do Sejmu. Doświadczenie uczy, że szkoda czasu i energii na rozpisywanie się o projektach ustaw pozostających na tak wczesnym etapie legislacji (o ile różne okoliczności życiowe nie wymuszają takiego działania). Wydaje się jednak, że już teraz można wskazać kilka fundamentalnych założeń projektu, które będą raczej charakteryzować również ustawę w ostatecznej wersji, przyjętej przez Sejm. Przyda się tu obszerne i dość porządnie napisane uzasadnienie projektu. W pierwszym rzędzie zwraca uwagę rezygnacja przez projektodawcę z podwójnej regulacji instytucji pieniądza elektronicznego, zwartej w dwóch ustawach – w ustawie o usługach płatniczych oraz w ustawie o elektronicznych instrumentach płatniczych. Całość regulacji znajdzie się w ustawie o usługach płatniczych a ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych zostanie uchylona. Uregulowanie w jednym akcie prawnym instytucji pieniądza elektronicznego oraz instytucji płatniczej odpowiada podejściu jakie przyjął ustawodawca unijny, który instytucje pieniądze elektronicznego oraz instytucje płatnicze objął wspólnym reżimem ostrożnościowym zawierając w dyrektywie 2009/110/WE szereg odwołań do przepisów dyrektywy PSD (wcześniej instytucje pieniądza elektronicznego były objęte wspólnym reżimem ostrożnościowym z instytucjami kredytowymi, czego wyrazem było stosowanie do instytucji pieniądza elektronicznego postanowień dyrektywy 2006/48/WE). Uchylenie ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych oznacza również, że wszystkie te przepisy ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych, które dotyczyły problematyki świadczenia usług płatniczych muszą zostać przeniesione do ustawy o usługach płatniczych (chodzi m.in. o kwestię umów pomiędzy agentem rozliczeniowym a akceptantem, umów o kartę płatniczą oraz instrument płatniczy o podobnym charakterze, czy też o regulacje dotyczące zezwoleń na prowadzenie systemu autoryzacji i rozliczeń). Wydaje się jednak, że nie może to zostać przeprowadzone w sposób przewidziany w projekcie, na zasadzie prostego, wręcz mechanicznego przeniesienia dotychczasowych przepisów z jednej uchylanej ustawy do drugiej nadal obowiązującej. Konieczne jest uwzględnienie całokształtu regulacji usług płatniczych i dostosowanie przenoszonych przepisów do funkcjonalnej całości, jaką ustawa o usługach płatniczych, ponadto konieczne jest również dostosowanie tych przepisów do wymogów prawa unijnego. Podstawowym jednak zrębem projektowanych zmian są przepisy dotyczące instytucji pieniądza elektronicznego. I tak, dostosowując polskie prawo do wymogów unijnych, w projekcie proponuje się m.in. (nie sposób we wpisie na blogu nawet przedstawić wszystkich zmian) : - wprowadzenie pojęcia wydawców pieniądza elektronicznego; - zastrzeżenie możliwości wydawania pieniądza elektronicznego, jego wykupu oraz rozliczania transakcji dokonywanych przy użyciu instrumentów pieniądza elektronicznego jedynie dla wydawców pieniądza elektronicznego; - uregulowanie wydawania i wykupu pieniądza elektronicznego (zdefiniowanie umowy o wydanie pieniądza elektronicznego, określenie obowiązków i uprawnień wydawcy pieniądza elektronicznego oraz posiadacza pieniądza elektronicznego); - określenie procedury tworzenia instytucji pieniądza elektronicznego, wysokości funduszy własnych, poprzez odwołanie się do przepisów dotyczących instytucji płatniczych z uwzględnieniem pewnych odrębności; - określenie zakresu działalności instytucji pieniądza elektronicznego (który ma obejmować nie tylko wydawanie pieniądza elektronicznego, ale również świadczenie usług płatniczych, prowadzenie działalności kredytowej związanej z niektórymi usługami płatniczymi, świadczenie usług płatniczych, prowadzenie systemów płatności, a nawet, w przypadku hybrydowej instytucji pieniądza elektronicznego wykonywanie innej działalności gospodarczej); - określenie zasad ochrony środków pieniężnych powierzonych instytucji pieniądza elektronicznego; - określenie zasad objęcia akcji lub praw z akcji instytucji pieniądza elektronicznego w razie przekroczenia progów 10 %, 20%, 30%, 50% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu, - wskazanie wyłączeń w stosowaniu ustawy do podmiotów wydających pieniądz elektroniczny spełniających pewne określone warunki. Stosując tzw. „opcje narodowe” projektodawca zdecydował się m.in. na : - umocowanie do wydawania pieniądza elektronicznego nie tylko banków (w tym Banku Gospodarstwa Krajowego) ale, co ciekawe, również spółdzielczych kas oszczędnościowo – kredytowych, - wprowadzenie możliwości wydawania pieniądza elektronicznego przez podmioty, które nie spełniają wymagań dotyczących instytucji pieniądza elektronicznego (podmioty takie będą mogły jedynie wydawać pieniądz elektroniczny i będą mogły świadczyć innych usług). Lektura uwag zgłoszonych do projektu ustawy (dokument jest dostępny na stronie www Rządowego Centrum Legislacji) wskazuje na to, że wiele szczegółowych kwestii zawartych w projekcie może ulec daleko idącym zmianom. Jedno jest pewne – w najbliższym czasie zostaną w znacznym stopniu złagodzone formalne wymogi dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie wydawania pieniądza elektronicznego. Może w końcu pojawi się choć jedna (słownie : JEDNA) instytucja pieniądza elektronicznego mająca siedzibę w Polsce. Jak na razie żaden przedsiębiorca nie chce w Polsce tworzyć takiej instytucji…
