Gdyby w Polsce istniały samorządowe instytucje kredytowe to dzisiejszy kryzys finansów samorządowych, spowodowany epidemią oraz polityką rządu byłby dla samorządów mniej dotkliwy. Po prostu – w poprzednich latach prosperity w takich samorządowych instytucjach kredytowych polski system samorządu terytorialnego zakumulowałby kwoty wystarczające na przetrwanie krótkotrwałej, systemowej, zapaści. A tak polskie gminy już zapożyczają się na wysoki procent w parabankach, byleby tylko dotrwać do przysłowiowego pierwszego. Obecnie, w połowie maja 2020 r., sytuacja finansowa wielu polskich gmin staje się dramatyczna, a to przecież dopiero początek kryzysu, który zapewne potrwa co najmniej rok, jak nie dłużej.
Przed wojną w Polsce istniały i prężnie się rozwijały komunalne kasy oszczędności – KKO. Po 1989 r., na samym początku lat 90-tych, podjęto próbę ich reaktywacji. Jednak idea komunalnych kas oszczędności przegrała w Sejmie z ideą unii kredytowych, którą w Polsce reprezentował samoistnie powstający w owym czasie, na bazie prawa spółdzielczego, system spółdzielczych kas oszczędnościowo – kredytowych. W tamtych latach dla rozwijającego się ruchu SKOK komunalne kasy oszczędności stanowiły naturalną konkurencję. Teraz, z perspektywy czasu, widać wyraźnie, że chodziło także o politykę (a ta jak wiadomo bywa zgubna dla instytucji finansowych). Gdyby historia potoczyła się inaczej i potyczkę w Sejmie wygrała idea komunalnych kas oszczędności, to polski samorząd byłby jeszcze silniejszy finansowo, a Bankowy Fundusz Gwarancyjny nie musiałby wypłacać miliardów złotych dla klientów upadających skok-ów. I być może w Polsce nie byłoby pełzającego zamachu stanu, bo przecież wiadomo, że do przejęcia władzy, szczególnie dyktatorskiej, potrzeba pieniędzy, najlepiej – pieniędzy obywateli.
Dla powstania samorządowych instytucji kredytowych niezbędna jest zmiana prawa. Tego rodzaju instytucji finansowej nie można stworzyć na podstawie tych przepisów, które obecnie obowiązują. Więcej na ten temat zob.: W. Srokosz, T. Kopyściański, R. Kowalczyk, Local Government Financial Institutions in Poland and the European Union, Wrocław 2020.
Co można zrobić dzisiaj, już teraz? Jednostki samorządu terytorialnego (przede wszystkim gminy) mogą sobie nawzajem udzielać pożyczek, o czym już pisałem. Jest to zgodne z prawem i bardzo korzystne dla finansów j.s.t. Więcej zob. www.finsta.tech