Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw 2013/36/UE i (UE) 2019/1937 (OJ L 150 z 9.06.2023 r.; dalej rozporządzenie MiCA) wejdzie w życie 29 czerwca 2023 r. i będzie stosowane od dnia 30 grudnia 2024 r., z pewnymi jednakże wyjątkami wynikającymi z art. 149 ust. 3 i 4 tego rozporządzenia. Dla jego stosowania szczególnie istotne jest pojęcie kryptoaktywów, które jest elementem zakresu przedmiotowego rozporządzenia MiCA. Według art. 3 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia MiCA „kryptoaktywo” oznacza cyfrowe odzwierciedlenie wartości lub prawa, które da się przenosić i przechowywać w formie elektronicznej z wykorzystaniem technologii rozproszonego rejestru lub podobnej technologii (‘crypto-asset’ means a digital representation of a value or a right which that is able be transferred and stored electronically, using distributed ledger technology or similar technology).
Definicja kryptoaktywa z rozporządzenia MiCA będzie mieć zastosowanie przede wszystkim dla regulacji publicznoprawnej. Do relacji o charakterze cywilnoprawnym może mieć zastosowanie np. definicja cyfrowych aktywów and którą pracuje UNIDROIT. Definicja UNIDROIT wydaje się szersza i jeszcze bardziej neutralna technologicznie (aktywo cyfrowe oznacza zapis elektroniczny, który może podlegać kontroli - „digital asset means an electronic record which is capable of being subject to control”).
Rozporządzenie MiCA wyróżnia następujące rodzaje kryptoaktywów:
- token powiązany z aktywami - asset-referenced token (ART), według art. 3 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia MiCA „token powiązany z aktywami” oznacza rodzaj kryptoaktywa, który nie jest tokenem będącym pieniądzem elektronicznym i który ma utrzymywać stabilną wartość dzięki temu, że jest powiązany z inną wartością lub prawem bądź ich kombinacją, w tym z co najmniej jedną walutą urzędową (‘asset-referenced token’ means a type of crypto-asset that is not an electronic money token and that purports to maintain a stable value by referencing another value or right or a combination thereof, including one or more official currencies);
- token będący pieniądzem elektronicznym - e-money token (EMT) – według art. 3 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia MiCA „token będący pieniądzem elektronicznym” lub „token będący e-pieniądzem” oznacza rodzaj kryptoaktywa, który ma utrzymywać stabilną wartość dzięki temu, że jest powiązany z jedną walutą urzędową (‘electronic money token’ or ‘e-money token’ means a type of crypto-asset that purports to maintain a stable value by referencing the value of one official currency);
- token użytkowy - utility token (UT), według art. 3 ust. 1 pkt 9 rozporządzenia MiCA „token użytkowy” oznacza rodzaj kryptoaktywa, który ma jedynie zapewnić dostęp do danego towaru lub usługi dostarczanych przez jego emitenta (‘utility token’ means a type of crypto-asset that is only intended to provide access to a good or a service supplied by its issuer).
Ponadto można wyróżnić takie kryptoaktywa, które spełniają definicję z art. 3 pkt 5 i nie są ani ART, ani EMT ani też UT. Przykładem takich kryptoaktywów mogą być kryptowaluty, które nie mają emitenta będącym osobą prawną lub fizyczną i które powstają na blokchainie publicznym, takie jak np. bitcoin. Na taki podział wskazuje unijny ustawodawca pkt 18 preambuły rozporządzenia MiCA, w którym stwierdza się, że to rozporządzenie dokonuje podziału na trzy rodzaje kryptoaktywów, które należy rozróżniać i które powinny podlegać różnym wymogom w zależności od związanego z nimi ryzyka. Klasyfikacja ta opiera się na tym, czy kryptoaktywa mają utrzymywać stabilną wartość dzięki powiązaniu z innymi aktywami. Pierwszy rodzaj kryptoaktywów wymienionych preambule to „tokeny będące e-pieniądzem” (EMT), a drugi to „tokeny powiązane z aktywami” (ART). Natomiast trzecim rodzajem kryptoaktywów, wskazanym w pkt 18 preambuy, są kryptoaktywa, które nie są tokenami powiązanymi z aktywami ani tokenami będącymi e-pieniądzem i obejmują szeroką gamę kryptoaktywów, w tym tokeny użytkowe.
Rozporządzenie MiCA nie będzie znajdować zastosowania do:
- kryptoaktywów, które kwalifikują się jako instrumenty finansowe zdefiniowane w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE (MiFID 2) – zob. pkt 3 preambuły oraz art. 2 ust. 4 lit a) rozporządzenia MiCA, przy czym zgodnie z art. 2 ust. 5 tego rozporządzenia ESMA wyda do dnia 30 grudnia 2024 r. wytyczne dotyczące warunków i kryteriów kwalifikowania kryptoaktywów jako instrumentów finansowych;
- aktywów cyfrowych, których nie można przenieść na innych posiadaczy – zob. pkt 17 preambuły rozporządzenia MiCA (w związku z tym aktywa cyfrowe, które są akceptowane wyłącznie przez emitenta lub oferującego i których przeniesienie bezpośrednio na innych posiadaczy jest technicznie niemożliwe, powinny zostać wyłączone z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia - chodzi tu np. o programy lojalnościowe, w których punkty lojalnościowe można wymieniać na korzyści wyłącznie z emitentem tych punktów lub z oferującym te punkty);
- kryptoaktywów, które są unikalne i które nie są zamienne z innymi kryptoaktywami , w tym do sztuki cyfrowej i przedmiotów kolekcjonerskich – zob. pkt 10 preambuły oraz art. 2 ust. 3 rozporządzenia MiCA (chodzi tu o tzw. tokeny NFT - non-fungible tokens);
- kryptoaktywów reprezentujących usługi lub aktywa rzeczowe, które są unikalne i niezamienne, takie jak gwarancje produktów lub nieruchomości – zob. pkt 10 preambuły rozporządzenia MiCA;
- kryptoaktywów kwalifikowanych jako depozyty, w tym lokaty strukturyzowane (art. 2 ust. 4 lit b) rozporządzenia MiCA);
- środków pieniężnych, chyba że kwalifikują się one jako tokeny będące e-pieniądzem (art. 2 ust. 4 lit c) rozporządzenia MiCA);
- pozycji sekurytyzacyjnych, ubezpieczeń, produktów emerytalnych, pracowniczych programów emerytalnych, produktów emerytalnych i systemów ubezpieczenia społecznego wskazanych w art. 2 ust. 4 lit d – j rozporządzenia MiCA.